بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و ال محمد و عجل فرجهم
نوشتار حاضر از کتاب (شیطان ظلمتی بر تارک آفرینش ) به قلم (حجت الاسلام ابوالحسن سیدعلی حائری رضوی) بر گرفته شده است .
باشد که مورد رضایت حضرتش قرار گیرد .
والسلام .
گرچه قرآن بطور کلی همه آیات و سورش، نور است و سبب حفظ از شیاطین و دشمنان است مثل آیه شریفه:و اذا قرأت القرآن جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالآخرة حجاباً مستوراً ترجمه:زمانیکه قرآن می خوانی، بین تو و بین کسانیکه بآخرت ایمان ندارند(شیاطین و کفار)حجاب و پوشش قرار می دهیم(تا مؤمنین را نبینند و بر آنها مسلّط نشوند و در نتیجه مؤمنین از شر آنها در امان باشند.
در عین حال بعضی از آیات و سوره ها، خصوصاً تأکید شده در رابطه با حفظ از شیطان
1. وسائل الشیعه ج6 عن ابی جعفرu قال:من قرء سوره لقمان فی کل لیلة و کلّ الله به فی لیلته ملائکة یحفظونه من ابلیس و جنوده حتی یصبح فاذا قرأها بالنهار لم یزالوا یحفظونه من ابلیس و جنوده حتی یمسی. ترجمه:امام باقرu فرمود:کسی که سوره لقمان را در هر شب بخواند، خداوند فرشتگانی را مأمور حفظ و حراست او قرار می دهد تا صبح شود. و کسی که در روز بخواند پیوسته در حفظ الهی است از شر ابلیس و لشکریان او تا اینکه روز تمام شود.
2. معوّذتین(یعنی خواندن دو سوره قل اعوذ برب الناس و قل اعوذ برب الفلق )تفسیر برهان قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:من قرأها عند النوم کان فی حرز الله تعالی حتی یصبح و هی عوذة من کل الم و رُجع و آفة و هی شفاء لمن قرأها. ترجمه:کسی که سوره ناس را در وقت خواب بخواند در حفظ و نگهداری الهی هست تا صبح واین سوره سبب حفظ و نجات از هر درد و بیماری و آفت است واین برای خواننده آن، موجب شفاء است. قال الصادقu :من قرأها فی منزله کل لیلة امن من الجن و الوسواس و من کتبها و علّقها علی الاطفال الصغار حفظوا من الجانّ باذن الله تعالی. ترجمه:کسی که سوره ناس را در خانه اش هر شب بخواند، از شر جنّ و شیطان وسواس در امان است واگر بنویسند و بر گردن اطفال بیندازند، از آزار جن و پری، محفوظ می مانند باذن الله تعالی.
3. آیة الکرسی:در احادیث بسیاری آمده است که خواندن این آیه بزرگ قرآنی برای حفظ از آفات و بلایا و دشمنان مؤثر است و قرائت آن برای حفظ از شیاطین مؤثر است
4. سوره یس:قال الصادقu :... من قرأها فی لیله قبل ان ینام و کلّ الله به الف ملک یحفظونه من شرّ کل شیطان رجیم و من کل آفةٍ. ترجمه:کسی که قبل از خواب در شب بخواند خداوند هزار فرشته باو موکل می فرماید تا او را از شر هر شیطان مردود و از هر آفتی حفظ کنند. اینکه در روایت امام صادقu آمده برای حفظ از آفات و شیاطین مؤثر است(تفسیر برهان). اینکه در روایت نبوی صلی الله علیه و آله و سلم در تفسیر برهان آمده :کسی که بخواند آیة الکرسی را در جان و مالش مکروه و بدی مشاهده نکند و شیطان باو نزدیک نشود.
1. تسویف: (بمعنای)کار را به آینده واگذار کردن و در زمان ممکن و لازم انجام ندادن و در نتیجه از دست دادن فرصتهای خوب و بی بهره ماندن، می باشد. که در حدیث آمده:التسویف من شعار الشیطان.
2. قهقهه: خنده با صدای بلند کردن که در اخلاق دینی، مذموم شمرده شده است. که در حدیث آمده القهقهه من الشیطان- این نوع خندیدن خلق شیطان است. ولازم به تذکر است که تبسم و لبخند از اخلاق اولیاءمی باشد؛ و در حالات حضرت محمد صلی الله علیه و آله آمده که دائم التبسم بوده اند. و در ترسیم حالات مؤمن آمده که حزنه فی قلبه و بشره فی وجهه. یعنی شخص با ایمان، حزن و اندوهش در قلب او و تبسم و گشاده روییش در صورتش پیداست.
3. تبذیر و اسراف: به معنای زیاده روی در مصرف از نعمتها و اموال، به صورت پراکنده نمودن و دور ریختن آن است که موجب هدر رفتن آنها می باشد. و بدیهی است که این امر، یک موضوع خلاف عقل و وجدان است. ضمن اینکه در قرآن خداوند این گروه افراد را برادران شیطان معرفی نموده آنجا که می فرماید:انّ المبذرین کانوا اخوان الشیاطین و کان الشیطان لربه کفورا. بدرستیکه اهل اسراف و تبذیر برادران شیطان هستند که او نسبت به نعمتهای خداوند کفور و ناسپاس می باشد.
4. خوابیدن بر روی شکم(دمر خوابیدن)که در حدیث آمده که اینصورت خوابیدن شیطانی است که در شرع مقدس، عملی مکروه است و سبب تحریکات شیطانی می شود و لازم است که گفته شود، این عمل از نظر بهداشت و سلامت، بسیار مضر و خطرناک است؛ هم برای دستگاه گوارش انسان و هم برای قلب که زیان آور می باشد.
5. لباس قرمز:در حدیث آمده که پیامبر به حضرت علیu فرمود:. . . ولاتلیس القرمز فانه من اردیة ابلیس. ولباس رسمی تو قرمز نباشد زیرا لباس ابلیس است.
6. طحال گوسفند: در حدیث امام باقرu آمده که می فرماید: چون ابراهیم خلیلu خواست گوسفند را قربانی کند ابلیس آمد و گفت برای من است. ابراهیمu گفت:خیر سپس گفت این قسمت برای من است ابراهیم قبول نکرد تا اینکه یک یک اعضای گوسفند را می گفت و ابراهیمu ابا می کرد تا رسید به طحال گوسفند که طلب کرد و حضرت ابراهیمu آنرا به ابلیس داد. پس آن لقمه شیطان است. و بدیهی است که در فقه اسلام، خوردن آن حرام است.
7. چشم چرانی: در حدیث آمده که نظر افکندن به زنان، خود تیری از تیرهای شیطان است. و موجب مسمومیت نگاه کننده می شود زیرا یک نگاه به زن نامحرم، موجب آلودگی روح و قلب ناظر می شود.
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:ما من شابٍ تزوّج فی حداثة سنّه الا عجّ شیطانه یا ویله عَصَمَ منّی ثلثی دینه فلیتق الله العبد فی الثلث الباقی. (مستدرک الوسایل)
ترجمه:هر جوانی که در اوان جوانی، ازدواج کند، شیطانش فریاد می زند:ای وای دو سوّم دینش را از من حفظ کرد. پس باید در حفظ ثلث باقی، بنده جوان بخدا پناه برد و تقوی پیشه کند. که روایات در این موضوع، بسیار می باشد.
10) تلقین میت:
قال الصادقu :ما من احد یحضره الموت الّا و کلّ به ابلیس من شیطانه ان یأمره بالکفر و یشککه فی دینه حتی تخرج نفسه فمن کان مؤمناً لم یقدر علیه فاذا حضرتم موتاکم فلقّنوهم شهادة ان لا اله الا الله و ان محمداً رسوله(صلی الله علیه و آله و سلم)(و انّ علیّاً ولیّه و حجّته) حتی یموت.
ترجمه: هز کسی را که زمان مرگش فرا رسد، ابلیس به شیطان مأمورش، می گوید که او را امر کن به کفر و شک در اعتقادات دین او بیانداز تا روح از بدنش(با اینحال کفر و شرک)خارج شود پس کسی که مؤمن باشد، شیطان قادر به اضلال و اغواء او نمی باشد. پس زمانیکه بالای سر مردگانتان، حاضر شدید، ایشان راتلقین به شهادات (توحید، رسالت و ولایت)کنید.
11) در بعضی احادیث آمده که، آب نوشاندن بمحتضر، موجب حفظ او از تسلط شیطان در اغواء و انحراف آن شخص می شود. زیرا تشنگی در لحظه جان کندن، بحدّی شدید است که ممکن است، با رائه شیطان، آب گوارا و شرط اینکه اگر بخواهی این آب را بنوشی باید اقرار به شهادات حق نکنی، موجب هلاکت و کفر شخص محتضر شود(نعوذ بالله)
12) در خصوص حفظ از وساوس شیطان در نماز، خواندن این ذکر قبل از ورود در نماز بسیار مؤثر است:رَبِّ اَعُوذُبِکَ مِنْ هَمَزات الشیاطین و اَعُوذُبِکَ رَبِّ اَنْ یَحْضَرُوُنِ رَبِّ اسئلُک حَولاً مِن حَوْلِک و قُوَّةً من قُوَّتِک و تأییدً مِن تأییدک حتی لا اَری غَیرَک و لا اُشاهِدَ سِواکَ.
ترجمه:خدای من، پناه می برم بتو از همزات و القائات شیطان ها و پناه می برم بتو ای خدایِ من از اینکه، پیش من حاضر شوند. ای خدا از تو می خواهم نیروئی از نیروهایت(در ترک گناه) و توانی از قدرتهایت(در آوردن واجبات) و کمک و تأییدی از تأییدات خود تا اینکه نبینم غیر از تو را و مشاهده ننمایم جز تو را. (شهود در توحید)
3) اذکاری که شیاطین را دور می کنند:
الف) اذکاری که شیطان را دور می کند:(قطره ص 57 از مجموعه شهیدان) عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم :قال انّ الشیطان اثنان شیطان الجن بلا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم و شیطان الانس یُبعد بالصلوه علی النبی صلی الله علیه و آله... ترجمه:بدرستیکه دو صنف شیطان هست شیطان جن که با ذکر لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم دور می شود و شیطان انسی که با صلوات دور می شود قال امیرالمؤمنینu یا کمیل اذ اوسوس الشیطان فی صدرک فقل اعوذ بالله القوّی من الشیطان الغوّی و اعوذ بمحمد الرضی من شرّ ما قُدِّر و قُضِی و اعوذ بِاِله الناس من شرّ الجِنَّةِ و الناس اجمعین و صلی الله علی محمد و آله و سلم. تکفی مؤنة ابلیس و الشیاطین معه ولو انّهم کلّهم ابالسة مِثله. ترجمه:ای کمیل زمانیکه شیطان در سینه تو وسوسه(القاء افکار و نیّات بد)می کند بگو:پناه می برم بخدای قوّی و نیرومند از خطرات شیطان گمراه کننده و پناه می برم به حضرت محمد مرضی، از شرّ آنچه که مقدّر شده است، و پناه می برم به خدای مردم از شرّ جن و انس اجمعین و صلوات و درود خداوند بر محمد و آل او باد. که در اینصورت از زحمات و خطرات ابلیس و شیاطینش در امان می شوی گرچه همگی مثل ابلیس هستند.
انوار النعمانیه ص189 قال ابوجعفرu :ان الشیطان اذا سمع منادیا ینادی یا محّمدُ یا علیُّ ذاب کما یذوب الرصاص حتی اذا سمع منادیا ینادی اسم عدُوٍّ مِن اعدائنا اهْتَزَّ و اختال. ترجمه:بدرستیکه چون شیطان می شنود که بنده ای می گوید ای محّمد و ای علیّ(از ایشان کمک بجوید)آب و ذوب می شود همچون مس گداخته. و آن زمان که می شنود که شخصی، نام دشمنی از دشمنان ما را می برد و از آنها کمک می جوید، به هیجان و شور می آید و مغرور و خوشحال می شود.
ب) ذکر باعتبار زمان حضور شیطان:روی جابر عن ابی جعفرu قال اِنّ ابلیسَ انّما یَبثُّ جُنودَ اللّیلِ مِنْ حینِ تَغیبُ الشّمسُ اِلی مَغیبِ الشَفَقِ وَ یُبثُّ جُنود النّهارِ مِنْ حین یَطْلَعُ الْفَجرُ اِلی مَطْلَعِ الشّمسِ و ذَکَرَ اَنَّ نَبی الله کان یَقوُلُ اَکثِروا ذِکْرَ الله عزوّجل فی هاتینِ السّاعَتَینِ و تَعَوَّذوا بالله عزوجل مِنْ شَرِّ اِبْلیسَ و جُنوُدِه وَ عوِّذوا صِغارَکُمْ فِی هاتین السّاعتین فاِنَّهما سَاعتا غَفْلَةٍ.
ترجمه:شیطان لشکریان خود رادر دو شیفت شب و روز، پراکنده می کند تا مردم را به غفلت و گناه وادار کنند لذا در این دو وقت بخدای عزوجل پناه ببرید از شر ابلیس و جنودش و فرزندان خود را در این دو ساعت بخدا پناه دهید زیرا وقت غفلت است.
ج) ذکر باعتبار مکان حضور شیطان:
بازار، بیت الخلاء، خلوت اجنبی
(من لا یحضره الفقیه)باب السوق قال امیر المؤمنینu :جاءَ اَعرابیٌّ مِنْ بَنی عامرٍ الیَ النَبِی صلی الله علیه و آله و سلم فَسَألهُ عَنْ شرِّ بِقاعِ الأرضِ و خیر بِقاعِ الأرضِ فقالَ لَه رسول الله شرّ بِقاعِ الأرضِ الْاسْواقِ و هی مَیدانُ ابلیسَ یَغْد و بِرایتِه و یَضَعُ کُرْسیَّهُ و یُبثُّ ذرِّیتَّهُ فبیْنَ مُطفَّفٍ فی قَفیز اَوْ طائشٍ فی میزانٍ اَوْ سارِقٍ فی ذَرْعٍ اَوْ کاذبٍ فی سِلْعَةٍ فَیقُول عَلَیکم بِرَجُلٍ ماتَ اَبوُهُ و اَبوُکُمْ حَیٌّ فلایزالُ مع ذلِکَ اَوَّلَ داخِل و آخِر خارجٍ ثمَّ قال و خَیْرُ البقاعِ المساجِدَ وَ اَحَبَّهمْ اِلی الله عزوجل اوَّلُهُم دُخُولاً و آخِرهُم خروجاً مِنها
ترجمه: امیرالمؤمنین فرمود:مدی اعرابی از بنی عامر خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد و سوأل کرد از بدترین مکانهای زمین و بهترین آنها. فرمود:بدترین مکانهای زمین، بازارها هستند که میدان و محلّ جولان ابلیس است که با پرچم خود هر صبح بآنجا می آید و تخت فرماندهی خود را(که اغواء و اضلال خلائق است)در بازار قرار می دهد و لشکریان و اولاد خود را دربین مردم، پخش می کند با اینکه عده ای را به کم فروشی در کالا یا در تخلف در وزن آنها در ترازو یا دزدی و دروغ در بیان جنس مورد بیع یا پخش اکاذیب دیگر، وادار کنند و سبب فساد و تباهی در اقتصاد شوند. این شیاطین اول کسانی هستند که به بازار می آیند و آخرین هستند که بیرون می روند. و سپس فرمود که بهترین اماکن روی زمین مساجد هستند که پیش خدا از همه جا محبوبترند.
از بعضی احادیث، فهمیده می شود که در بیت الخلاء، شیاطین آزار و تصرّفاتی در عقل و حافظه انسان وارد می سازد، لذا با دستوراتی ما را از گزند و آفات آنها، هشدار داده و گوشزد نموده اند. با ذکر اعوذ بالله من الشیطان الرجیم به این حمل وارد شویم. یا اورادی مانند آن که در کتب مربوطه باحکام تخلیه آمده است. نکته دیگر پوشاندن سر می باشد که، سبب حفظ از نفوذ شیاطین در مغز و عقل انسان می شود. احکام دیگری مثل صحبت نکردن-نخوردن و ننوشیدن غذا و آب در آن محلّ و عمل و نکات دیگری که در جای خود، بآن اشاره شده است.
امّا مکان خلوت با اجنبی هم، از مواردی است که، شیاطینی فعالیت کرده و سبب ارتکاب معاصی می شوند. مثل حدیثی که نقل شده ابلیس به حضرت نوحu گفت که بپرهیز در جایی که تو با زن اجنبی، خلوت کنی که من سوّمی شما خواهم بود تا شما را بحرام، به هم نزدیک نمایم که برای اهل مراقبت، این نکته لازم به تذکر استکه، در جائیکه، احتمال وسوسه شیطان و افتادن به گناه می باشد، وارد نشویم و با این احتیاط، راه تسلّط شیطان و نفس را بر خود ببندیم؛ وگرنه ممکن است که مبتلا شویم به امتحان سختی که، همچون یوسف صدیقu و یا ابن سیرین ها، توانستند، جان سالم از آن بدر ببرند و افراد زیادی، در همچون امتحانی، مردود و مغلوب گشتند.
4) خوردنیهایی که تأثیر در دوری از شیطان دارد:
انار، سفرجل
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:ما من احدٍ اَکَلَ رُمّانةً اِلّا مَرِضَ شیطانُه اَرْبَعین یوماً ترجمه:نیست کسی که انار بخورد مگر اینکه چهل روز شیطان خود را مریض نموده است.
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:الرّمان سَیّدُ الفاکهة وَ من اکل رُمّانةً اَغْضَبَ شیطانُه اَربَعین یوماً. ترجمه:انار آقای میوهاست و کسی که انار بخورد شیطانش را چهل صبح خشمگین نموده است. (بحار الانوار ج63)
قال الرضاu :عن آبائه عن علیu قال دخلت علی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یوماً و فی یده سفرجله فجعل یأکل و یطعمنی و یقول کُلْ یا علی فانّها هدیة الجبّار الیّ و الیک قال فوجدت فیها کل لذّة فقال لی یا علی من اکل السفرجل ثلاتة ایام علی الریق صفا ذهنه و امتلأ جوفه حلماً و علماً و رقی من کید ابلیس.
ترجمه:امام رضاu از پدران بزرگوارش از امیر المؤمنینu روایت فرمودند که فرمودند روزی بر رسول خدا وارد شدم در دست او گلابی بود ایشان گلابی را خورد و به من خوراند و فرمود بخور یا علی گلابی هدیه خداوند برای من و توست من در آن همه لذت را یافتم پس فرمود یا علی کس که سه روز ناشتا گلابی بخورد ذهنش پاک می شود و دلش از صبر و علم پر می شود و از حیله شیطان و لشکرش حفظ می شود. (سفرجل به معنای بِهْ هم آمده است)
5) صدقه:
تحف العقول ص308 امام باقرu :الا انبئکم بشیء اذا فعلتموه یبعد السلطان و الشیطان منکم. فقال ابوحمزه بلی اخبرنا به حتی نفعله فقالu :علیکم باصدقه فبکّروا بها فانّها تسودّ وجه ابلیس و تکسر شرّه السلطان الظالم عنکم فی یومکم ذلک و علیکم بالحبّ فی الله و التودّد و الموازره علی العمل الصالح فانه یقطع دابرهما و الحوّا فی الاستغفار فانّه ممحاة للذنوب.
آیا شما را آگاه نکنم به چیزی که چون بکار بندید، سلطان و شیطان از شما دور شوند، ابوحمزه گفت آری بما خبرش ده تا بکارش بندیم، فرمود بر شما باد بصدقه دادن در بامداد که روی ابلیس را سیاه کند و شر سلطان ظالم را در آن روز از شما دور کند و بر شما باد بدوستی در راه خدا و مهر ورزی و کمک بهم برای کار خوب زیرا که آن ریشه هر دو را قطع کند و در طلب آمرزش اصرار کنید که موجب محو گناهان گردد.
6,7) زیارة الاخوان و ذکر فضایل اهل بیت:
کافی عن ابن المعّری کان سمعت ابا الحسنu یقول:لیس شیء انکی لابلیس و جنوده من زیارة الاخوان فی الله بعضهم لبعض و قال و ان المؤمنین یلتقیان فیذکر ان الله ثم یذکر ان فضلنا اهل البیت فلا یبقی علی وجه ابلیس مضغة لحم الّا تخددّ حتّی ان روحه لستغیث من شدّة ما تجد من الالم فتحس ملائکة السماء و خزان الجنان فیلعنونه حتی لا یبقی ملک مقرب الا لعنه فیقع خاسئاً حسیرا مدحورا.
فرمود: نیست چیزی کشنده تر برای ابلیس و لشکریانش از زیارت برادران دینی برای خدا که همدیگر را ملاقات کنند و فرمود بدرستیکه اهل ایمان یکدیگر را ملاقات می کنند و خدا را یاد آور می شوند سپس فضایل ما اهلبیت را به یکدیگر متذکر می شوند پس نمی ماند بر صورت ابلیس قطعه گوشتی الا اینکه می کند آنرا تا آنجا که روح ابلیس از شدت درد و ناراحتی استغاثه می کند پس ملائکه آسمان و خازنین بهشت آنرا می شنوند پس او را لعنت می کنند تا آنجا که همه ملائک مقرب او را لعنت می کنند پس ابلیس وامانده و خوار، شکست خورده و رانده می گردد.
8)الطاف و اکرام مؤمن:
کافی قال الامام الصادقu :باسحاق بن عمار:اَحْسِن یا اسحاق الی اولیائی ما استطعت فما احسن مؤمن الی مؤمن و لا اعانه الّا خمش وجه ابلیس و قرّح قلبه:ترجمه:ای اسحاق تا می توانی به دوستان ما خوبی و نیکی کن چو وقتی مؤمنی به برادر مؤمنش، احسان و نیکی کند، صورت ابلیس را مجروح و قلب او را جریحه دار می کند.
